Czym są zaburzenia emocjonalne?
Zaburzenia emocjonalne są grupą zaburzeń psychicznych. Charakteryzuje je nieprawidłowa emocjonalna (zbyt silna lub innym razem zbyt słaba) reakcja na wszelkiego rodzaju bodźce zewnętrzne jak i wewnętrzne. Zaburzenia emocjonalne diagnozuje się u około 10 procent dzieci (częściej u dziewczynek niż u chłopców). Jest to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych u dzieci w wieku od 3 do 18 r. ż. Przyczyny zaburzeń emocjonalnych mogą być różne w zależności od wieku dziecka jednak do najczęstszych należą: jakość atmosfery panującej w domu (np. przemoc występująca w domu, uzależnienia rodziców od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, nadużycia seksualne), trudności związane z nauką (np. niski iloraz inteligencji, specyficzne zaburzenia uczenia się, trudności z koncentracją uwagi) oraz niepowodzenia w kontaktach międzyrówieśniczych (np. silny lęk społeczny, niskie umiejętności społeczne, wyróżnianie się fizyczne z powodu chorób somatycznych), czynnikiem ryzyka jest słaba odporność psychiczna dziecka. Napotykane przez dziecko trudności przekraczają jego możliwości adaptacyjne a trudności związane z kontrolą swoich emocji wpływają negatywnie na funkcjonowanie dziecka i powodują jego cierpienie
Po czym poznać, że dziecko ma zaburzenia emocjonalne?
Reakcje dziecka cierpiącego na zaburzenia emocjonalne są nieadekwatne do sytuacji, mogą być zbyt słabe (przy depresji i innych zaburzeniach depresyjnych), zbyt silne (przy zespole hipermaniakalnym) lub wahać pomiędzy skrajnie silnymi i skrajnie słabymi (w zaburzeniu dwubiegunowym). Repertuar objawów opisywanego zaburzenia jest bardzo szeroki. Samoocena dziecka z zaburzeniem emocjonalnym może być zbyt wysoka lub zbyt niska. Dzieci z opisywanym zaburzeniem mogą mieć trudności związane ze snem-śpią zbyt dużo lub zbyt mało, trudności związane z odżywianiem-jedzą zbyt mało lub zbyt dużo co negatywnie wpływa na ich wygląd i samopoczucie, mogą występować trudności z koncentracją uwagi i negatywnie wpływać na osiągnięcia szkolne, mogą być spowolnione ruchowo-mieć bardzo mało energii, dzieci takie może charakteryzować znaczny wzrost pobudzenia motorycznego, impulsywność, dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi mogą często płakać, być bardzo smutne, napięte, ciągle zmęczone, mogą przejawiać myśli samobójcze i uszkadzać na różny sposób swoje ciało, nastolatki w celu zredukowania napięcia emocjonalnego mogą zażywać narkotyki, wszczynać bójki i podejmować zachowania ryzykowne.
Co zrobić jeśli dziecko ma zaburzenia emocjonalne?
Jeśli twoje dziecko przejawia opisane powyżej objawy nie zwlekaj i zgłoś się na diagnozę psychologiczną dziecka do psychologa dzieci i młodzieży. Szybka diagnoza zaburzeń emocjonalnych pozwala na dopasowanie odpowiedniej formy interwencji, szybką interwencję psychologiczną oraz zminimalizowanie wtórnych kosztów, które może ponosić dziecko cierpiące na zaburzenia emocjonalne np.: dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi często mają zaniżoną samoocenę i nastrój, gdyż są odtrącani przez rówieśników i spotykają się z niepowodzeniami szkolnymi. Zachowania dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi (nieadekwatne do sytuacji reakcje, z braku energii nie wykonywanie obowiązków domowych i szkolnych, samouszkodzenia) często odbierane są przez dorosłych jako celowe, nad którymi dziecko z zaburzeniami emocjonalnymi ma stuprocentową kontrolę a tak naprawdę dziecko takie samo jeszcze bardziej cierpi ponieważ nie kontroluje swoich emocji. Często złe rokowania mają dzieci u których występują nie tylko zaburzenia emocjonalne ale dodatkowo uzależnienie (od substancji psychoaktywnych, masturbacji, gier komputerowych). Czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań są zaburzenia emocjonalne u rodziców bądź rodzeństwa a także niska odporność psychiczna dziecka. Postaraj się o pisemną opinię z zaleceniami dla szkoły od psychologa dziecięcego. Nie traktuj zawsze zachowania swojego dziecka jako celowe, musisz rozumieć, że twoje dziecko nie zawsze radzi sobie ze swoimi emocjami ponieważ najpewniej nikt, go tego nie uczył.
Jak leczy się zaburzenia emocjonalne?
Do podstawowych form leczenia zaburzeń emocjonalnych należy terapia psychodynamiczna, terapia poznawczo-behawioralna, trening eeg-biofeedback, psychoedukacja rodziców i nauczycieli i farmakoterapia. Farmakoterapię-stosuje się przy silnych objawach zaburzeń emocjonalnych (zagrażających życiu lub zdrowiu dziecka) - ma ona na celu szybkie opanowanie przez dziecko objawów, nie leczy objawów a symptomy najczęściej powracają po odstawieniu leków i potrzebna jest długoterminowa interwencja psychologiczno-społeczna. Konieczna jest psychoedukacja rodziców i nauczycieli, aby nauczyli się postępować z dzieckiem cierpiącym na omawiane zaburzenie, prawidłowo odróżniali objawy zaburzenia emocjonalnego od standardowego funkcjonowania dziecka i potrafili stworzyć optymalną ścieżkę rozwoju. Terapia psychologiczna ma na celu zaopatrzyć dziecko w umiejętność radzenia sobie ze swoimi emocjami oraz niekonstruktywnymi myślami mogącymi powodować spadek lub wzrost nastroju, ważne jest także wzmocnienie samooceny dziecka. Natomiast trening eeg-biofeedback bazuje na monitorowaniu i modyfikowaniu urządzeniem aktywności fal mózgowych odpowiedzialnych są samokontrolę emocjonalno-mięśniową.
Czego nie robić jeśli dziecko ma zaburzenia emocjonalne?
Nie należy zwlekać z diagnozą zaburzeń emocjonalnych ponieważ im dłużej dziecko będzie dostrzegać, że nie radzi sobie ze swoimi emocjami tym większe prawdopodobieństwo, że jego samoocena będzie zaniżona i że wystąpią powikłania np. próby samobójcze, nadużywanie substancji psychoaktywnych, nieklasyfikowanie do następnej klasy. Nie krytykuj swojego dziecka za wszystko-osłabi to relację pomiędzy tobą i dzieckiem i będzie negatywnie wpływać na nastrój dziecka co tylko zwiększy poziom pobudzenia. Nie staraj się działać tylko w środowisku domowym nie współpracując ze szkołą, gdyż interwencja w przypadku zaburzeń emocjonalnych u dzieci powinna być wielopłaszczyznowa i interdyscyplinarna. Nie zapewniaj dziecku jak największej ilości stymulacji, nie twórz chaotycznej rzeczywistości swojemu dziecku, zadbaj w miarę możliwości o przyjazną, nacechowaną zaufaniem atmosferę domową.
