Czym jest ADHD (Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi)?
ADHD jest zaburzeniem należącym do grupy zaburzeń neurorozwojowych. Diagnoza aby była dokładna powinna odbywać stosunkowo wcześnie pomiędzy 6 a 15 r.ż. Opisywane zaburzenie diagnozuje się u około 7 % dzieci. Źle rokują dzieci u których oprócz ADHD występują zaburzenia zachowania. Chłopcy chorują 3 razy częściej. Około 40 % osób przejawia objawy występujące w dzieciństwie także w dorosłości. Przyczyny tego zaburzenia nie są do końca poznane najczęściej wymieniane z nich to: czynniki genetyczne, biologiczne, środowiskowe, oraz psychologiczne.
Po czym poznać, że dziecko ma ADHD?
Każde dziecko ma inny poziom pobudzenia emocjonalno-motorycznego. Kłopoty w domu i szkole zaczynają się kiedy poziom pobudzenia dziecka oraz słaba koncentracja uwagi znacząco negatywnie wpływają na funkcjonowanie społeczno-edukacyjne i powodują cierpienie dziecka oraz osób w jego otoczeniu. Dzieci i młodzież z zaburzeniem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi-ADHD mają znaczne trudności z koncentracją uwagi na zadaniach i zabawie (szybko zmieniają aktywność i zaczynają się nudzić, skupienie uwagi np. na lekcji w szkole sprawia im wielką trudność lub jest wręcz niemożliwe), są roztrzepane (gubią zabawki, przybory szkolne, często się potykają, mogą nie zwracać uwagi na jakim świetle przechodzą przez ulicę, nie zapisują zadań domowych), łatwo się dekoncentrują (nawet najmniejszy hałas może powodować przerwanie aktywność intelektualną). Poza tym ciężko im usiedzieć w miejscu (wiecznie są w ruchu, chodzą po klasie w trakcie trwania lekcji, preferują zabawy ruchowe, wszędzie ich pełno), często są niespokojne (są to przysłowie ,,gaduły”, wtrącają się w rozmowy innych osób, dokuczają innym dzieciom) i impulsywne (popadają w konflikty z rówieśnikami, biją się z innymi dziećmi, szybko je zdenerwować. Nieumiejętność poradzenia sobie z wyżej opisanymi trudnościami powoduje , że dziecko jest bezradne a to z kolei bardzo negatywnie wpływa na samoocenę dziecka.
Co zrobić jak dziecko ma ADHD?
Jeśli twoje dziecko przejawia opisane powyżej objawy nie zwlekaj i zgłoś się na diagnozę psychologiczną dziecka do psychologa dziecięcego. Szybka diagnoza ADHD pozwala na dopasowanie odpowiedniej formy interwencji i szybką interwencję psychologiczną oraz zminimalizowanie wtórnych kosztów, które może ponosić dziecko cierpiące na ADHD np.: dzieci z ADHD często mają zaniżoną samoocenę i nastrój, gdyż są odtrącani przez rówieśników i spotykają się z niepowodzeniami szkolnymi. Zachowania dzieci z ADHD (bycie cały czas w ruchu, bieganie po korytarzu, popadanie z konflikty między rówieśnicze, częste bójki, krzyczenie do innych) często odbierane są przez dorosłych jako celowe, nad którymi dziecko z ADHD ma stuprocentową kontrolę a tak naprawdę dziecko takie samo jeszcze bardziej cierpi ponieważ nie kontroluje swojego pobudzenia psychomotorycznego. Często złe rokowania mają dzieci u których występuje nie tylko ADHD ale także zaburzenia zachowania (dzieci z zaburzeniami zachowania często przejawiają zachowania agresywne, podpalają, kradną, sprzeciwiają się realizowania adekwatnych norm społecznych). Czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań jest rozbieżny system wychowawczy rodziców. Dlatego, też oprócz zgłoszenia się na diagnozę do psychologa dziecięcego pomimo trudności, które może przejawiać rodzić dziecka z ADHD staraj się chwalić swoje dziecko (nawet za najmniejsze błahostki-zdjęcie butów po wejściu do domu, zapisanie zadania domowego, podlanie kwiatków itp.) i wzmacniaj jego samoocenę. Poproś psychologa szkolnego, aby zrobił diagnozę w szkole dotyczącą charakteru relacji między rówieśniczych i zadbał o odpowiednią integrację dzieci. Zadbaj o odpowiednie zajęcia dodatkowe z przedmiotów, z których dziecko słabiej sobie radzi i zadbaj o pisemną opinię z zaleceniami dla szkoły od psychologa dziecięcego. Nie traktuj zawsze zachowania swojego dziecka jako celowe, musisz rozumieć, że twoje dziecko nie zawsze radzi sobie ze swoją energią. Dobrze, żeby rodzice i szkoła/przedszkole wypracowali spójny system wychowawczy.
Jak leczy się ADHD?
Do podstawowych form leczenia ADHD należy farmakoterapia, psychoedukacja rodziców i nauczycieli, terapia behawioralna oraz trening eeg- biofeedback. Farmakoterapię stosuje się przy silnych objawach ADHD ma ona na celu szybkie opanowanie przez dziecko objawów, nie leczy ona objawów a symptomy najczęściej powracają po odstawieniu leków i potrzebna jest długoterminowa interwencja psychologiczno-społeczna. Konieczna jest psychoedukacja rodziców i nauczycieli, aby nauczyli się postępować z dzieckiem cierpiącym na omawiane zaburzenie, prawidłowo odróżniali objawy ADHD od standardowego funkcjonowania i potrafili stworzyć optymalną ścieżkę rozwoju (np. zaplanowanie stałego harmonogramu dnia, możliwość konstruktywnego rozładowania energii w szkole i w domu). Terapia psychologiczna ma na celu zaopatrzyć dziecko w umiejętność radzenia sobie ze swoim poziomem pobudzenia oraz niekonstruktywnymi myślami mogącymi powodować zachowania impulsywne, ważne jest także wzmocnienie samooceny dziecka. Natomiast trening eeg-biofeedback bazuje na monitorowaniu i modyfikowaniu urządzeniem aktywności fal mózgowych . Komórki nerwowe mogą się przekształcać dzięki czemu trening pomaga przy wielu zaburzeniach psychicznych, najczęściej są to: zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia zachowania, tiki, zaburzenia lękowe, zaburzenia emocjonalne czyli te gdzie osłabiona jest ogólna samokontrola osoby.
Czego nie robić jeśli dziecko ma ADHD?
Nie należy zwlekać z diagnozą ADHD ponieważ im dłużej dziecko będzie dostrzegać, że nie radzi sobie ze swoim poziomem pobudzenia psychicznego i motorycznego tym większe prawdopodobieństwo, że jego samoocena będzie zaniżona i że wystąpią powikłania np. zaburzenia zachowania, zaburzenia nastroju czy zaburzenie opozycyjno-buntownicze. Nie krytykuj swojego dziecka za wszystko-osłabi to relację pomiędzy tobą i dzieckiem i będzie negatywnie wpływać na nastrój dziecka co tylko zwiększy poziom pobudzenia. Nie staraj się działać tylko w środowisku domowym nie współpracując ze szkołą, gdyż interwencja w przypadku ADHD powinna być wielopłaszczyznowa i interdyscyplinarna. Nie zapewniaj dziecku jak największej ilości stymulacji, nie twórz chaotycznej rzeczywistości swojemu dziecku. Dorośli, zwłaszcza rodzice nie powinni wysyłać dziecku sprzecznych komunikatów i tworzyć rozbieżnego systemu wychowawczego (mama przestrzega jednych zasad, a tata innych).
