Czym są zaburzenia lękowe?
Zaburzenia lękowe są dość szeroką grupą zaburzeń psychicznych występującą zarówno u dzieci, młodzieży jak i u dorosłych, występują u około 15 % dzieci i młodzieży i są jednym z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. U dziewczynek choroba ta występuje częściej niż u chłopców. Przyczyny zaburzeń lękowych to najczęściej połączenie czynników genetycznych i środowiskowych np. dziecko z predyspozycją genetyczną do odczuwania lęku zadławiło się pokarmem i od tego czasu odczuwa lęk przez jedzeniem.
Po czym poznać, że dziecko ma zaburzenia lękowe?
Ludzie mogą bać się praktycznie wszystkiego. Lęk dziecka cierpiącego na zaburzenia lękowe jest nieadekwatny do sytuacji oraz wpływa negatywnie na funkcjonowanie dziecka oraz powoduje jego cierpienie. Repertuar objawów opisywanego zaburzenia jest bardzo szeroki. Dzieci i młodzież z opisywanym zaburzeniem mogą mogą odczuwać lęk przed szkołą co często powoduje dużą ilość godzin nieobecnych i piętrzenie się przez to zaległości edukacyjnych. Fobia społeczna (lęk przed ludźmi) powoduje, że dzieci z tym rodzajem zaburzenia lękowego są osamotnione, bawią się samotnie, boją się występów publicznych, nie są w stanie np. kupić sobie czegoś w sklepie, unikają kontaktu wzrokowego. Niepowodzenia społeczne powodują obniżenie samooceny dziecka. Dzieci z fobią żywieniową (lęk przed spożywaniem jednego bądź wszystkich produktów spożywczych), boją się spożywania niektórych pokarmów). Zoofobia to nieadekwatny lęk przed zwierzętami, dziecko się ich boi, nie jest wstanie przebywać w miejscu gdzie one są. W zależności od typu lęku objawy mogą być różne.
Co zrobić jeśli dziecko ma zaburzenia lękowe?
Jeśli twoje dziecko przejawia opisane powyżej objawy nie zwlekaj i zgłoś się na diagnozę psychologiczną dziecka do psychologa dzieci i młodzieży. Szybka diagnoza zaburzeń lękowych pozwala na dopasowanie odpowiedniej formy interwencji, szybką interwencję psychologiczną oraz zminimalizowanie wtórnych kosztów, które może ponosić dziecko cierpiące na zaburzenia lękowe np.: dzieci z zaburzeniami lękowymi często mają zaniżoną samoocenę i nastrój, gdyż (np. w przypadku fobii szkolnej napotykają znaczne niepowodzenia edukacyjne i międzyrówieśnicze). Zachowania dzieci z zaburzeniami lękowymi często odbierane są przez dorosłych jako wyolbrzymione, nad którymi dziecko z zaburzeniami lękowymi ma stuprocentową kontrolę i za słabo się stara a tak naprawdę dziecko takie samo jeszcze bardziej cierpi ponieważ nie kontroluje swojego lęku. Często złe rokowania mają dzieci u których występują nie tylko zaburzenia lękowe ale dodatkowo zachowania autodestrukcyjne lub przymusowe (np. samouszkodzenia). Czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań zaburzeń lękowych jest niska odporność psychiczna dziecka i zaburzenia lękowe u rodziców. Postaraj się o pisemną opinię z zaleceniami dla szkoły od psychologa dziecięcego. Nie traktuj zawsze zachowania swojego dziecka jako wyolbrzymione, musisz rozumieć, że twoje dziecko nie zawsze radzi sobie ze swoimi lękami ponieważ najpewniej nikt, go tego nie uczył.
Jak leczy się zaburzenia lękowe u dzieci i młodzieży?
Do podstawowych form leczenia zaburzeń lękowych należy terapia psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna, psychoedukacja rodziców i nauczycieli, trening eeg-biofeedback i farmakoterapia. Farmakoterapię stosuje się przy silnych objawach zaburzeń lękowych (zagrażających życiu lub zdrowiu dziecka-np. występowanie samouszkodzeń) - ma ona na celu szybkie opanowanie przez dziecko objawów, nie leczy ona objawów a symptomy najczęściej powracają po odstawieniu leków i potrzebna jest długoterminowa interwencja psychologiczno-społeczna. Konieczna jest psychoedukacja rodziców i nauczycieli, aby nauczyli się postępować z dzieckiem cierpiącym na omawiane zaburzenie, prawidłowo odróżniali objawy zaburzenia lękowego od standardowego funkcjonowania dziecka i potrafili stworzyć optymalną ścieżkę rozwoju. Terapia psychologiczna ma na celu zaopatrzeć dziecko w umiejętność radzenia sobie ze swoimi lękami oraz niekonstruktywnymi myślami mogącymi powodować lęki (np. myślenie katastroficzne lub przewidywanie przyszłości), ważne jest także wzmocnienie samooceny dziecka. Natomiast trening eeg-biofeedback bazuje na monitorowaniu i modyfikowaniu urządzeniem aktywności fal mózgowych odpowiedzialnych za kontrolę emocjonalno-mięśniową lęków.
Czego nie robić jeśli dziecko ma zaburzenia lękowe?
Nie należy zwlekać z diagnozą zaburzeń lękowych ponieważ im dłużej dziecko będzie dostrzegać, że nie radzi sobie ze swoimi lękami tym większe prawdopodobieństwo, że jego samoocena będzie zaniżona i że wystąpią powikłania np. niepowodzenia edukacyjne, zachowania przymusowe mające na celu zmniejszenie lęku (np. masturbacja dziecięca), nieklasyfikowanie do następnej klasy. Nie krytykuj swojego dziecka za przeżywane lęki - osłabi to relację pomiędzy tobą i dzieckiem i będzie negatywnie wpływać na nastrój dziecka co tylko zwiększy poziom lęku. Nie staraj się działać tylko w środowisku domowym nie współpracując ze szkołą, gdyż interwencja w przypadku zaburzeń lękowych u dzieci powinna być wielopłaszczyznowa i interdyscyplinarna. Jak najrzadziej używaj używaj słów ,,nie bój się” nasili to lęk dziecka.
